OVN - Từ món ăn dân dã của quê hương, thạch đen của huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng đã trở thành đặc sản nức tiếng được nhiều thực khách gần xa yêu thích. Các sản phẩm từ thạch đen cũng được sản xuất và đóng gói theo quy trình hiện đại đạt tiêu chuẩn OCOP.

Tiềm năng phát triển thạch đen Thạch An

Cây thạch đen (còn được gọi là Tiên Thảo hay Sương Sáo) được trồng chủ yếu ở huyện Thạch An (Cao Bằng) là một loại cây thân cỏ cao chưa tới 1m. 

Đây là giống cây trồng ngắn ngày, chỉ 4 tháng là có thể thu hoạch. Cây thạch đen có vị ngọt, tính mát, theo Đông y thì lá cây này có tác dụng giải nhiệt, giúp giảm huyết áp, trị cảm mạo, đau khớp, tiểu đường...
 
Cây thạch đen được trồng chủ yếu ở huyện Thạch An (Cao Bằng), trước đây, cây chỉ mọc dại hoặc được người dân trồng để ăn và không có người thu mua. Từ năm 2016, theo chủ trương mở rộng diện tích của huyện, thạch đen dần được trồng nhiều hơn và có thương lái thu mua tận nơi. Đến nay, cây thạch đen đã trở thành một trong những cây trồng chủ lực của huyện Thạch An, giúp người dân vùng cao từng bước giảm nghèo, vươn lên ổn định cuộc sống.

Hiện nay, huyện Thạch An có nhiều cơ sở sản xuất thạch đen chất lượng, phục vụ nhu cầu của người tiêu dùng. Các cơ sở không ngừng đầu tư thiết bị sản xuất hiện đại, tích cực tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại để giới thiệu, quảng bá, kết nối sản phẩm tới khách hàng và đối tác trong và ngoài tỉnh.  Một trong những cơ sở sản xuất thạch đen nổi bật tại Thạch An có thể kể đến hộ kinh doanh Nông Thị Lệ Thùy (thị trấn Đông Khê, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng) – sản phẩm OCOP 3 sao cấp tỉnh năm 2020,  sản phẩm đạt “Thương hiệu vàng Nông nghiệp năm 2022”  của Tổng hội Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam. 

Chia sẻ về sản phẩm thạch đen, chị Nông Thị Lệ Thùy cho biết: “Năm 2015, tôi nhận thấy món ăn từ thạch đen đang được người tiêu dùng tìm mua sử dụng. Trong khi đây là món ăn được làm từ loại cây quen thuộc tại quê hương nên tôi đã quyết định xây dựng một cơ sở sản xuất thạch đen chuyên nghiệp để phân phối tới nhiều tỉnh thành trên cả nước. Cơ sở sẽ thu mua cây thạch đen của chính những bà con nông dân trồng trên nương rẫy để chế biến thành phẩm thạch đen đóng hộp.”
 
Cách chế biến món thạch đen vốn không khó nhưng để sản xuất số lượng lớn và có đạt chất lượng đồng đều, thơm ngon hấp dẫn thì là cả một quá trình bao gồm nhiều công đoạn, đòi hỏi sự cẩn thận từ chọn nguyên liệu, nấu lá và chế biến. Vì vậy, cơ sở của chị Lệ Thùy đã kết hợp các máy móc hiện đại với phương pháp sản xuất thủ công truyền thống để cho ra thành phẩm là thạch đen không dùng chất bảo quản, phẩm màu nhưng vẫn tạo được màu sắc, độ thơm ngon và dẻo dai. Thạch đen luôn phải giữ được hương vị quen thuộc như khi bà con tự tay sản xuất, vừa đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm cho người tiêu dùng hiện đại. 

Sản phẩm thạch đen đạt chất lượng OCOP 3 sao 

Năm 2020, sau tham gia chương trình OCOP, sản phẩm thạch đen được UBND tỉnh Cao Bằng công nhận là sản phẩm đạt chất lượng OCOP 3 sao. Từ đó, hộ kinh doanh Nông Thị Lệ Thùy tiếp tục có cơ hội tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại, quảng bá thương hiệu và giới thiệu sản phẩm tới nhiều hơn các khách hàng trên khắp cả nước. 
 
Theo chị Nông Thị Lệ Thùy, nhờ sản xuất thạch đen, kinh tế gia đình đã có bước phát triển rõ rệt, từ đó tiếp tục đầu tư và rộng quy mô gần 100m2, mang lại nguồn sản phẩm chất lượng và đáp ứng được nhu cầu số lượng lớn. Trong năm nay, cơ sở của chị đã bán ra thị trường khoảng 10 tấn thạch đen thành phẩm, doanh thu trừ chi phí đạt khoảng 100 triệu. Đây là nguồn thu lớn góp phần nâng cao đời sống cho gia đình chị.

Bên cạnh đó, chị Lệ Thùy cũng chia sẻ thêm:  Bên cạnh những kết quả đạt được thì hiện cơ sở cũng gặp một số khó khăn trong quá trình phát triển như nâng cấp dây chuyền sản xuất, mở rộng nhà xưởng và đặc biệt là đầu ra ổn định cho sản phẩm. Vì vậy cơ sở mong muốn được kết nối nhiều hơn tới các đơn vị phân phối, đồng thời được các cơ quan tạo điều kiện để tham gia các hội chợ, lễ hội lớn trên toàn quốc để giới thiệu sản phẩm nhiều hơn tới khách hàng. 
 
Theo báo cáo của Phòng Nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện Thạch An, năm 2021, tổng diện tích cây thạch đen toàn huyện khoảng 428 ha. Nếu trồng, chăm sóc tốt, mỗi ha thạch đen thu được khoảng 5,5 - 6 tấn, với giá bán từ 20 - 30 nghìn đồng/kg thì 1 ha thu về trên 100 triệu đồng. Chính vì thế, giá trị kinh tế từ cây thạch đen cao hơn rất nhiều so với những cây trồng truyền thống như lúa, ngô. Với tổng sản lượng hơn 2.000 tấn, năm 2021, cây thạch đen đem lại cho người dân huyện vùng cao Thạch An khoảng 60 - 70 tỷ đồng.

Chia sẻ về định hướng phát triển thạch đen ở địa phương, ông Nông Thế Phúc - Chủ tịch UBND huyện Thạch An cho biết: Hiện thương hiệu “Thạch đen - Thạch An” đã được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học Công nghệ) cấp Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu vào năm 2020. Thời gian tới, huyện tiếp tục xác định cây thạch đen là cây trồng chủ lực để phát triển kinh tế của Thạch An.

Tuy nhiên, để phát triển và nâng cao giá trị sản xuất cho cây thạch đen, cần rất nhiều yếu tố, quan trọng nhất là khâu tìm đầu ra tiêu thụ ổn định cho sản phẩm trên thị trường. Để có thị trường tiêu thụ ổn định, giúp nhân dân yên tâm sản xuất, mở rộng diện tích trồng cây thạch đen, huyện mong muốn và kêu gọi nhà đầu tư, các doanh nghiệp hỗ trợ huyện quảng bá cây thạch đen, hỗ trợ sản xuất, chế biến sản phẩm thạch đen. Đặc biệt có thể xây dựng nhà máy chế biến sâu sản phẩm thạch đen trên địa bàn huyện.

Bài và ảnh: Thúy Vi