OVN - Từ lâu, họ hàng nhà “sâm” đều được y học đánh giá là thảo dược có vô vàng tiềm năng quý báu đối với sức khỏe con người. Ngày nay, quần thể này đa dạng với nhiều loài phân bố ở khắp thế giới. Khi nhắc đến nhân sâm Việt Nam phải nói đến sâm Ngọc Linh – loài thực vật bản địa có giá trị lớn về mặt y học.

Vì sao sâm Ngọc Linh được xem là “Quốc bảo”? 

Mới đây, tại Phiên chợ sâm Ngọc Linh lần thứ 51 diễn ra trong 3 ngày tại Quảng Nam (1 - 3/3) đã bán được khoảng 25kg sâm, thu về gần 3 tỷ đồng. Kết quả này cho thấy, sâm Ngọc Linh – loại sâm chỉ có duy nhất trên đỉnh Ngọc Linh thuộc hai tỉnh Quảng Nam và Kon Tum là dược liệu quý, có giá trị kinh tế rất cao và luôn có sức hút với người tiêu dùng. 
 
Trải qua hàng chục năm sinh trưởng, phát triển dưới tán rừng già ở độ cao trên 2.000m, hấp thụ những tinh hoa, linh khí của đất trời, sâm Ngọc Linh chứa hàm lượng saponin cao, trở thành “Quốc bảo Việt Nam”, đây là loài sâm đặc biệt quý hiếm, chưa tìm thấy tại nơi nào khác trên thế giới.

Củ sâm Ngọc Linh sinh trưởng bằng dinh dưỡng là lớp mùn dưới tán rừng già nguyên sinh, nên sâm hấp thu trọn vẹn tinh túy cũng như linh khí giao thoa của đất trời, vì vậy mới cho ra đời được hàm lượng dược tính saponin cao nhất, và củ sâm có giá trị khác biệt nhất về mặt tăng cường sức khỏe, hỗ trợ điều trị bệnh tật so với bất kể loại sâm được sinh trưởng ở các vùng khác.
 
Củ sâm Ngọc Linh chứa 52 hợp chất saponin, trong đó có 26 hợp chất saponin không có trong các loại sâm khác (cao gấp 3 lần sâm Triều Tiên (26 saponin, hàm lượng 3,52%); 2 lần sâm Mỹ (14 saponin, 3,83%) và Trung Quốc (23 saponin, 4,87%). Nhờ vậy, sâm Ngọc Linh được mệnh danh là loại sâm quý nhất thế giới, đặc biệt có khả năng kháng khuẩn, kháng ung thư… rất tốt.

Nghiên cứu sâm Ngọc Linh cũng cho kết quả vô cùng tốt với bệnh ung thư: bệnh nhân ăn ngon, ngủ tốt, lên cân, tăng tiểu cầu, hồng cầu, khí huyết lưu thông giảm tác dụng phụ của hóa - xạ trị, giảm đau đớn, ức chế hình thành khối u mới, tăng cường thể lực kéo dài sự sống cho người bệnh. Gia tăng sức đề kháng vượt trội, cải thiện các trường hợp suy nhược cơ thể và suy nhược sinh dục, làm tăng lượng tostesteron tự nhiên tăng cường khả năng sinh lý, tốt cho tim mạch, thận, phổi nâng cao huyết áp ở người bị huyết áp thấp. 
Ngoài ra, sâm Ngọc Linh như loại kháng sinh tự nhiên nên có tính kháng khuẩn, tiêu viêm, phục hồi tổn thương rất tốt. Với những người cao tuổi, người suy giảm hệ miễn dịch, mắc nhiều bệnh lý nền nếu sử dụng sâm thường xuyên sẽ phục hồi sức khỏe vượt trội, tăng cường sức đề kháng để chống lại mọi virus gây bệnh. 

Cần giải pháp  quy hoạch phát triển sâm Ngọc Linh

Sau khi dược tính và tác dụng đối với sức khỏe của sâm Ngọc Linh được công bố công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng, những năm 80 của thế kỷ 20, trên thị trường tự do giá sâm Ngọc Linh tương đương giá sâm Triều Tiên vào những năm 90, giá sâm Ngọc Linh còn đắt hơn sâm Triều Tiên nhiều lần. 

Theo dược sĩ Đào Kim Long, ngay cả dân Hàn Quốc, Nhật Bản, xứ sở của sâm, cũng qua Việt Nam tìm cho được sâm Ngọc Linh để chữa bệnh. Việc khai thác, mua bán và sử dụng tràn lan chưa có quy định quản lý, bảo vệ cùng các chính sách, giải pháp đầu tư, quy hoạch phát triển khiến trên 108 vùng sâm mọc tự nhiên giữa Quảng Nam và Kon Tum dần cạn kiệt, kéo theo hàng ngàn hecta rừng nguyên sinh bị tàn phá nặng nề.
 
Trước thực trạng trên, hiện nay, Công ty TNHH Triết Minh tại Quảng Nam là một trong những đươn vị đã quy hoạch vùng trồng nhằm phát huy giá trị thương hiệu sâm Ngọc Linh.  Có tổng diện tích rừng trồng sâm 2 ha trên đỉnh núi Ngọc Linh, công ty còn liên kết những hộ dân người đồng bào tiểu số Xê Đăng góp phần vào công cuộc bảo tồn nguồn giống gốc, quỹ gen, đưa cây sâm Ngọc Linh thoát nguy cơ tuyệt chủng, hình thành được vùng cung cấp nguyên liệu sâm giống; mở rộng được diện tích trồng sâm cho người dân và góp phần giúp đồng bào các dân tộc thiểu số có công ăn việc làm ổn định, thoát nghèo, tạo được nguồn dược liệu rất ổn định, đảm bảo về chất lượng, phát triển lâu dài trong tương lai. 

Công ty hiện là đơn vị đạt chứng nhận OCOP về sản phẩm sâm Ngọc Linh - sản phẩm tiêu biểu của tỉnh và đạt huy chương sản phẩm vàng vì sức khỏe cộng đồng và được Bộ Y tế cấp giấy công bố hợp quy. Theo đó, mỗi củ sâm đưa ra thị trường công ty đều cam kết chịu trách nhiệm trước pháp luật, có gắn tem code truy xuất nguồn gốc, đầy đủ giấy tờ kiểm định nguồn gen và thành phần dược tính trong sâm, nói không với hàng giả, hàng kém chất lượng.

Bên cạnh đó, trước nguy cơ tuyệt chủng của giống sâm quý, Chính phủ Việt Nam đã quyết định thành lập vùng cấm quốc gia ở khu vực có sâm mọc tập trung tại 2 tỉnh Kon Tum và Quảng Nam, đồng thời xếp sâm Ngọc Linh vào danh sách các loại cây cấm khai thác, mua bán bất hợp pháp; tỉnh Quảng Nam và huyện Nam Trà My cũng đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách khuyến khích bảo tồn, phát triển cây sâm Ngọc Linh.

Bài và ảnh: Khang Vũ (TH)