Chè Dây Ra Zéh xã Tư đạt "OCOP 3 sao"

Đây là loài cây có thị trường tiêu thụ lớn, ổn định và có giá trị kinh tế cao so với các loại cây trồng khác. Nhưng thời gian qua, do khai thác quá mức đã dẫn đến nguồn tài nguyên này giảm sút nghiêm trọng và ngày càng cạn kiệt, có nguy cơ tuyệt chủng. Trước thực trạng trên, ngày 07/8/2015 UBND huyện Đông Giang đã có Quyết định số 1362/QĐ-UBND phê duyệt Dự án Bảo tồn, phát triển cây chè dây Ra Zéh trên địa bàn xã Tư, giai đoạn 2015-2020. Tổng kinh phí dự án hơn 4,7 tỷ đồng.

Hiện nay, nhiều hộ tại xã Tư đã tự trồng, chế biến, đóng gói bán ra thị trường cho thu nhập rất tốt. Chè dây Ra Zéh có thể thu hoạch sau 7 - 8 tháng, với năng suất bình quân gần 8 tấn/ha/năm, thu về khoảng 160 triệu đồng/ha, cao hơn rất nhiều so với trồng mây, keo và các loại cây nông sản khác. Hiện nay, giá loại dược liệu này dao động từ 100.000 đến 120.000 đồng/kg khô (tương đương 170 triệu đồng/ha/năm).

Ông Nguyễn Văn Bình- Chủ tịch UBND xã Tư cho hay, theo dự án bảo tồn và phát triển chè dây Ra Zéh được thực hiện từ nay đến năm 2020. Trong năm 2015 sẽ hoàn thành công tác lập dự án, quy hoạch vùng bảo tồn và phát triển cây chè dây. Thành lập các tổ hợp tác sản xuất, thu mua, chế biến sản phẩm chè dây. Đến năm 2020, tổng diện tích cây chè dây là 140ha, trong đó trồng mới 40ha và khoanh nuôi trổng bổ sung 100ha; năng suất đạt 1,5-2 tấn khô/ha/năm. Tổng sản lượng chè dây đạt: 250 tấn khô/năm. Chè dây ở xã Tư đã nhiều lần tham gia hội chợ và được khách hàng ưa chuộng, sau khi sử dụng khách hàng tiếp tục đặt hàng và giới thiệu cho nhiều người sử dụng. Với nhu cầu sửu dụng ngày càng nhiều, nên bà con trong xã không đủ hàng cung cấp ra thị trường.

Năm 2018, chè dây Za réh của Hợp tác xã xã Tư (Đông Giang) được xếp hạng là sản phẩm OCOP ba sao cấp tỉnh. Với các tác dụng từ kháng viêm, lành vết loét, an thần, trị huyết áp cao..., dần dà, chè dây của đồng bào Cơ Tu từng bước ra thị trường và được người tiêu dùng tin tưởng.Thời gian qua, ngành chức năng đã tuyên truyền cho bà con lấy cây này làm cây trồng chủ lực trong thời gian đến, với mục tiêu bảo tồn loại cây quý hiếm của đồng bào Cơ Tu và hướng tới xây dựng vùng sản xuất chuyên canh, tạo sản phẩm hàng hóa, giúp người dân phát triển kinh tế hộ, xóa đói giảm nghèo bền vững. Cùng với các dược liệu của miền núi Quảng Nam, chè dây Ra zéh một khi định hình được thương hiệu của mình sẽ là những đặc sản quý giá của vùng cao Quảng Nam.

Già Y Kông, 92 tuổi, trú tại xã Ba, huyện Đông Giang cho hay, chè dây được đồng bào Cơ Tu gọi là cây chè rừng hay Ra Zéh được đồng bào Cơ Tu huyện Đông Giang sử dụng như một vị thuốc dân gian chữa các loại bệnh liên quan tới dạ dày, đường ruột và có tác dụng an thần, đau bụng, đau dạ dày, mất ngủ, phụ nữ mới sinh dậy... đều uống chè dây Ra Zéh. Phụ nữ trong vùng đỏ da thắm thịt là nhờ đều uống chè dây Ra Zéh như một loại nước uống hàng ngày.

Ông Nguyễn Tấn Tuân, Trưởng phòng Kinh tế - Hạ tầng H.Đông Giang cho hay, nhu cầu sử dụng chè dây rất lớn. Huyện cũng xây dựng đề tài cấp tỉnh đầu tư công nghệ sơ chế, chế biến, đóng gói, cung cấp trên thị trường trong và ngoài nước; đồng thời xúc tiến mở rộng thị trường tiêu thụ chè dây không chỉ ở trong nước mà cả nước ngoài, đảm bảo sản phẩm có đầu ra ổn định và giá trị
được nâng cao.

Bài, ảnh: Tiên Sa

Cây chè dây có tên khoa học Ampelopsis Cantoniensis Planch, họ Nho (Vitacae). Đây là loại thân dây, lá thon nhỏ, chân chim có hình răng cưa, có vị ngọt, đắng, tính mát được đồng bào dân tộc miền núi sử dụng như một vị thuốc dân gian chữa các loại bệnh liên quan tới dạ dày, đường ruột… Ngoài ra chè dây còn có tác dụng an thần, chữa mất ngủ và làm lành các ổ loét, diệt trừ khuẩn HP với tỷ lệ cao.

Kết quả nghiên cứu chè dây của Viện dược liệu (Bộ Y tế) với các kết luận sau: Chè dây có tác dụng diệt vi trùng, vi khuẩn, giảm độ axit tại dạ dày, giúp cho bệnh loét dạ dày dễ liền sẹo; cắt cơn đau do viêm loét hành tá tràng đạt 93,4%, với Alusi (loại thuốc chuyên trị bệnh viêm loét hành tá tràng hiện nay) là 89%; khỏi bệnh ở mức độ liền sẹo là của chè dây là 36,36% với Alusi 30,56%... Sử dụng chè dây không gây độc và không có tác dụng phụ.