Bình Thuận: Bảo tồn và phát triển nghề gốm truyền thống Chăm ở Bình Đức
Bình Thuận bảo tồn nghề gốm truyền thống Chăm
Thực hiện Đề án Bảo tồn, phát triển nghề gốm truyền thống Chăm thôn Bình Đức, xã Phan Hiệp, huyện Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận tập trung triển khai các giải pháp quan trọng như: quy hoạch, mở rộng vùng nguyên liệu và bãi nung gốm truyền thống Chăm gắn với xây dựng lò nung gốm mỹ nghệ.
Nghề gốm truyền thống Chăm ở Bình Thuận tồn tại từ lâu đời (Ảnh: BBT)
Bên cạnh dó, Bình Thuận cũng thực hiện chính sách khuyến khích phát triển ngành nghề; mở các lớp đào tạo, truyền dạy kỹ năng, bí quyết thực hành nghề gốm truyền thống Chăm cho thế hệ trẻ trong cộng đồng người Chăm địa phương…
Tỉnh Bình Thuận cũng đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại, quảng bá du lịch, góp phần đưa sản phẩm gốm truyền thống Chăm thành sản phẩm hàng hóa có tính thương mại và giá trị tăng cao. Đồng thời, tỉnh kêu gọi các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp trong và ngoài nước đầu tư, khai thác để bảo tồn và phát triển nghề gốm; huy động mọi nguồn lực của toàn xã hội cùng tham gia bảo tồn và phát triển nghề gốm truyền thống Chăm.
Ngoài mục tiêu bảo tồn phương thức, kỹ thuật, nguyên liệu làm gốm truyền thống Chăm và nâng cao chất lượng, đa dạng hóa sản phẩm, Đề án còn hướng tới việc xây dựng và phát triển các tour, tuyến du lịch đến tham quan, khám phá, trải nghiệm làng gốm truyền thống Chăm Bình Đức; phấn đấu đến năm 2030, số hộ duy trì nghề gốm tăng từ gần 11% lên hơn 15%, số nghệ nhân duy trì nghề gốm truyền thống Chăm tăng từ gần 12% lên hơn 16%.
Bình Thuận quyết tâm đưa sản phẩm gốm truyền thống Chăm thành sản phẩm hàng hóa có tính thương mại (Ảnh: BBT)
Tiếp lửa nghề gốm truyền thống Chăm ở Bình Thuận
Bình Thuận là địa phương có đông đồng bào Chăm sinh sống. Do nhiều yếu tố tác động nên các nghề thủ công truyền thống của người Chăm dần bị mai một, mất đi theo thời gian. Riêng nghề gốm truyền thống của người Chăm ở thôn Bình Đức, xã Phan Hiệp, huyện Bắc Bình có lịch sử hình thành, phát triển và tồn tại từ lâu đời vẫn được duy trì đến ngày nay.Nét đặc trưng của làng gốm truyền thống Chăm ở Bình Đức là mang tính chất “Mẹ truyền con nối”. Hầu hết các công đoạn làm gốm như: đập, ủ, nhào trộn đất, nặn, tạo hình… đều do người phụ nữ Chăm đảm trách. Các khâu trong quy trình làm gốm truyền thống của người Chăm Bình Đức đến nay còn bảo lưu khá nguyên vẹn kỹ thuật, phương thức theo lối thủ công truyền thống. Độc đáo nhất là kỹ thuật nhào nặn tạo ra sản phẩm gốm không dùng bàn xoay mà người làm gốm sẽ di chuyển xoay quanh chiếc bàn kê cố định. Việc nung gốm cũng được thực hiện ngoài trời.
Quy trình làm gốm truyền thống Chăm ở Bình Thuận theo lối thủ công truyền thống (Ảnh: BBT)
Đề án “Bảo tồn và phát triển Nghề gốm truyền thống Chăm thôn Bình Đức, xã Phan Hiệp, huyện Bắc Bình” ra đời là cần thiết. Qua đó, tạo cơ sở pháp lý và nguồn lực để các sở, ngành, địa phương phối hợp triển khai thực hiện nhằm bảo tồn, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa Chăm, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và tiếp lửa để nghề gốm truyền thống Chăm ở Bình Thuận tồn tại cùng tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế hôm nay.
Trong những năm gần đây, trước tác động của cơ chế kinh tế thị trường, sự phát triển của khoa học, công nghệ nên nghề gốm truyền thống Chăm ở Bình Đức đã và đang đứng trước nhiều khó khăn, thử thách cả về nguyên liệu làm gốm đến việc tiêu thụ sản phẩm. Các sản phẩm đồ gốm làm ra chủ yếu là đồ gia dụng như trã, nồi, ấm, hỏa lò, khuôn bánh xèo, chum lớn, chậu… Số gia đình và nghệ nhân đang duy trì nghề gốm ngày càng suy giảm dần so với trước và có nguy cơ mai một dần. Theo thống kê, hiện nay tại thôn Bình Đức chỉ còn 40 hộ với 44 nghệ nhân thường xuyên duy trì nghề gốm truyền thống Chăm.
Trung Hiếu