Tinh túy trầm hương - Quà tặng từ thiên nhiên

Từ xưa đến nay, trầm hương được coi là phần gỗ quý được sinh ra từ thân cây dó (thường là dó bầu) - loại cây mọc ở vùng rừng nhiệt đới Việt Nam, Thái Lan, Lào, Malaysia,… Do điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng cũng như tác động bên ngoài, chất dầu trong cây tích tụ lại, kháng cự trước sự phá hoại và bảo vệ phần bị thương tổn. Qua năm tháng, chỗ vết thương tạo thành nốt sần màu đen, dần dần biến tính trở thành trầm hương.

Phần nhựa tạo ra trên thân cây dó bầu là trầm hương

Theo nhiều nghiên cứu, trầm hương có tính nhiệt, mùi thơm đặc trưng, vị cay, đem lại tác dụng tráng khí, noãn (làm ấm) thận, giảm đau và an thần. Trong y học cổ truyền, trầm hương giúp hỗ trợ điều trị các chứng tức ngực, đau bụng, nấc, nôn, hen suyễn, thận khí hư, bí tiểu tiện,…

Sinh ra từ chất nhựa bao bọc vết thương cây dó, trầm hương còn được xem là loại gỗ có linh tính rất cao. Vì vậy, nó còn mang ý nghĩa đặc biệt về tâm linh và phong thủy, thường được trưng bày trong nhà, nơi làm việc,… giúp trừ tà ma, tẩy uế khí, đẩy lùi vận xui. Với hiệu quả kinh tế mang lại, nghề khai thác trầm hương trở nên nổi tiếng tại nhiều địa phương, phân bổ rộng rãi từ Phú Quốc Đến tận Hà Giang. Tiêu biểu phải kể đến những tỉnh miền Trung như Phú Yên, Bình Định, Quảng Nam, Quảng Ngãi và một số khu vực phía Nam như Đồng Nai, Tây Ninh, Vĩnh Long,…

Gặp người kiến tạo trầm hương ở Đồng Nai

Ông Trương Thanh Khoan, người thợ kiến tạo trầm hương tại huyện Tân Phú, tỉnh Đồng Nai cho biết, nghề trồng trầm hương tự nhiên đã tồn tại từ lâu, riêng công việc nuôi cấy trầm nhân tạo chỉ mới xuất hiện gần đây nhưng lại phát sinh nhiều bất cập, biến tướng.

Thông thường, nông dân dùng thuốc tạo trầm làm bằng men vi sinh với những nguyên liệu có nguồn gốc sạch, hữu cơ như mật ong, cám ngô, đường mật, tinh dầu dừa. Tuy nhiên, vì lợi nhuận, nhiều người sử dụng hóa chất độc hại như axit sunfuric, thuốc cỏ pyrasus chứa hợp chất paraquat, muối amoni, lưu huỳnh, sunfat đồng, sắt, kẽm tạo ra trầm nhân tạo. Hoá chất không chỉ gây nguy cơ chết cây mà còn tiềm ẩn nguy hiểm đến sức khỏe người tiêu dùng.

Ngoài ra, khi chế biến tinh dầu trầm, nhiều cơ sở sản xuất dùng bộ sinh hàn bằng inox, thành phẩm thường không sạch, kém thơm, kém hiệu quả. Chất lượng sản phẩm không đảm bảo đã ảnh hưởng đến những nông dân trồng trầm sạch, trầm đạt chuẩn, trong đó có ông Khoan. Cũng theo ông Khoan, trầm hương Việt Nam từng là thương hiệu hàng đầu Châu Á - Thái Bình Dương, nhưng hiện nay thị trường trong nước ngày càng tụt hậu, nghề kiến tạo trầm tại huyện Tân Phú, tỉnh Đồng Nai cũng đang có dấu hiệu mai một.

Hệ thống nồi chưng cất tinh dầu trầm hương của Công ty TNHH MTV Trương Thanh Khoan

Là Giám đốc Công ty TNHH MTV Trương Thanh Khoan (doanh nghiệp chuyên sản xuất và kinh doanh trầm địa phương), ông Khoan luôn trăn trở về tương lai, cũng như định hướng phát triển của thị trường trầm hương trong nước. Doanh nghiệp Trương Thanh Khoan có lợi thế chế biến trầm hoàn toàn bằng chế phẩm vi sinh, chưng cất tinh khiết, giúp sản phẩm sạch 100% theo tiêu chuẩn hữu cơ. Đặc biệt là sản phẩm tinh dầu trầm sạch, đạt chuẩn đánh giá OCOP 4 sao, đủ điều kiện xuất khẩu sang Hàn Quốc, Canada.

Các sản phẩm từ tinh dầu trầm hương của Công ty TNHH MTV Trương Thanh Khoan

Tuy nhiên, dù ứng dụng phương pháp tiên tiến, hiện đại, ra mắt nhiều chế phẩm chất lượng như nước cất trầm hương, trầm cảnh, bột trầm,… doanh nghiệp vẫn khó cạnh tranh với những cơ sở sản xuất khác tại thị trường Việt Nam. Giải thích cho thực trạng này, ông Khoan cho biết, nhiều công ty chế phẩm trầm hương không đăng ký kinh doanh với cơ quan chức năng, các cơ sở sản xuất “lạ” thì tổ chức “bán chui” bán rẻ tràn lan ngoài thị trường. Vì thế, đến nay Công ty TNHH MTV Trương Thanh Khoan chủ yếu cung cấp cho thị trường Hàn Quốc, bởi độ tin tưởng và tín nhiệm từ đối tác nước ngoài.

Sản phẩm tinh dầu trầm hương đạt đánh giá OCOP 4 sao

Bằng cái tâm của nông dân đã theo nghề 10 năm, cùng cái tầm của người thợ được Cục Sở hữu trí tuệ Bộ Khoa học Công nghệ cấp bằng chứng nhận đăng ký nhãn hiệu, ông Khoan trăn trở: “Là người Việt, tôi cũng muốn mang sản phẩm trầm hương đến gần hơn với người tiêu dùng trong nước. Nhưng mình làm sản phẩm sạch, chất lượng không cạnh tranh nổi đồ rẻ, đồ thứ phẩm của người ta. Bao nhiêu người làm ăn chân chính, đàng hoàng, chán nản bỏ nghề trầm là vậy…”

Tuy nhiên, gần đây, các cơ quan ban ngành, đoàn thể tại huyện Tân Phú, tỉnh Đồng Nai đã liên hệ, bày tỏ mong muốn giúp đỡ doanh nghiệp nâng cấp trang thiết bị sản xuất. Trước sự quan tâm, ủng hộ của chính quyền địa phương, ông Khoan hy vọng trong thời gian tới, khi thị trường Việt Nam trầm hương trở nên ổn định, doanh nghiệp có thể tập trung cung cấp sản phẩm cho người tiêu dùng trong nước.

Bài và ảnh: Nguyễn Kha